Je immuunsysteem en hormonen: een krachtig team in balans
Je immuunsysteem en je hormonen lijken op het eerste gezicht twee aparte systemen in je lichaam. Maar niets is minder waar: ze werken intensief samen en hebben elkaar voortdurend nodig om jou gezond, energiek en in balans te houden. In deze blog lees je hoe dat werkt, en waarom een verstoring in het ene systeem ook direct invloed heeft op het andere.
Hoe werkt het immuunsysteem?
Je immuunsysteem is je natuurlijke afweermechanisme. Het beschermt je tegen ziekteverwekkers zoals virussen, bacteriën en schimmels, maar ook tegen schadelijke stoffen en beschadigde lichaamscellen. Wanneer je immuunsysteem goed functioneert, merk je daar meestal niets van. Je voelt je vitaal, herstelt snel van een verkoudheid en hebt weinig last van vage klachten.
Maar als het systeem overactief, traag of chronisch geprikkeld is (bijvoorbeeld door laaggradige ontstekingen), kunnen allerlei gezondheidsproblemen ontstaan. En je raadt het al: ook je hormonen raken dan uit balans.
De samenwerking tussen hormonen en immuunsysteem
Hormonen en het immuunsysteem communiceren voortdurend met elkaar. Ze gebruiken daarvoor onder andere boodschapperstoffen (zoals cytokinen en hormonen zelf) om elkaar te informeren en bij te sturen. Enkele voorbeelden van die samenwerking:
- Cortisol, je stresshormoon, onderdrukt tijdelijk je immuunsysteem. Dat is handig bij acute stress (je moet vluchten of presteren), maar bij chronische stress raakt je immuunreactie juist ontregeld.
- Oestrogeen is het gaspedaal van je immuunsysteem. Tijdens hun vruchtbare jaren zijn vrouwen vaak weerbaarder tegen bepaalde infecties. Evolutionair zorgde dit ervoor dat we ons beter konden voortplanten.
- Progesteron is de rem op het immuunsysteem. Het werkt ontstekingsremmend en kalmeert tegelijkertijd het immuunsysteem. Dit speelt bijvoorbeeld een rol tijdens de zwangerschap, waarin ons lichaam het embryo niet als ‘vreemd’ mag aanvallen.
- Schildklierhormonen helpen je immuunsysteem activeren. Wanneer je schildklier traag werkt, kan dit ook zorgen voor een verminderde weerstand.
Wat gebeurt er als deze samenwerking verstoord raakt?
Een disbalans in je hormonen heeft invloed op je immuunsysteem, en andersom. Een paar voorbeelden:
- Chronische stress verhoogt cortisol en onderdrukt je immuunsysteem. Dit kan leiden tot terugkerende infecties, vermoeidheid en uiteindelijk hormonale uitputting.
- Laaggradige ontstekingen activeren het immuunsysteem continu, wat je hormonale receptoren gevoeliger of juist minder gevoelig maakt. Hierdoor kunnen klachten ontstaan zoals PMS, insulineresistentie, acne of stemmingswisselingen.
- Hormonale schommelingen (bijvoorbeeld rond je cyclus of in de overgang) kunnen tijdelijke verstoringen geven in je afweer. Denk aan meer vatbaarheid voor verkoudheid of blaasontstekingen rond je menstruatie.
Hoe merk je dat deze samenwerking uit balans is?
Als je immuunsysteem en hormonen elkaar niet goed meer ondersteunen, kunnen de volgende klachten ontstaan:
- Vermoeidheid, futloosheid
- Veel terugkerende of aanhoudende infecties
- Huidproblemen (zoals eczeem, acne, rosacea)
- Stemmingswisselingen, brain fog
- Menstruatieklachten of onregelmatige cyclus
- Slechte wondgenezing
Wat kun je doen om beide systemen te ondersteunen?
- Eet ontstekingsremmend
- Kies voor pure, onbewerkte voeding: veel groenten, gezonde vetten, eiwitten en vezels.
- Vermijd suikers, transvetten en bewerkte voeding die het immuunsysteem belasten.
- Verminder stress
- Creëer rustmomenten in je dag. Denk aan meditatie, wandelen of bewust ademhalen.
- Slaap voldoende en geef je lichaam dagelijks een moment om te herstellen.
- Ondersteun je darmen
- Een groot deel van je immuuncellen woont in je darmen. Zorg dus voor een gezonde darmflora met vezels, gefermenteerde voeding en eventueel probiotica.
- Beweeg regelmatig
- Beweging activeert zowel je immuunsysteem als je hormoonhuishouding. Denk aan wandelen, fietsen of rustige krachttraining.
- Laat je hormonen checken bij klachten
- Heb je last van terugkerende klachten? Laat je hormonale balans onderzoeken om te kijken waar de disbalans zit.
Conclusie
Je hormonen en je immuunsysteem vormen een fijnmazig netwerk dat je lichaam beschermt, aanstuurt en in balans houdt. Als één van de twee uit evenwicht raakt, heeft dat altijd invloed op de ander. Door bewust te leven, goed voor jezelf te zorgen en te luisteren naar je lichaam kun je beide systemen versterken en je gezondheid verbeteren.
