Progesteron: het hormoon van rust en balans
We kennen allemaal oestrogeen als het ‘vrouwelijke hormoon’, maar een ander hormoon speelt minstens zo’n belangrijke rol in je hormonale gezondheid: progesteron. Dit hormoon wordt soms wat minder besproken, terwijl het juist cruciaal is voor je cyclus, je stemming en je algehele balans. In deze blog vertel ik je wat progesteron precies is, wat het doet in je lichaam en waarom een goede balans tussen progesteron en oestrogeen zo belangrijk is. Want vaak gaat het niet om het ‘hoeveel’ van één hormoon, maar om de verhouding tussen beiden.
Wat is progesteron?
Progesteron is een geslachtshormoon dat vooral bekendstaat om zijn rol in de tweede helft van je menstruatiecyclus, na de eisprong. Het wordt voornamelijk geproduceerd door het gele lichaam in de eierstok en – tijdens de zwangerschap – door de placenta. Het woord ‘progesteron’ betekent letterlijk ‘voor het zwanger worden’, omdat het hormoon de baarmoeder voorbereidt op een mogelijke zwangerschap. Maar progesteron doet veel meer dan dat. Het is een kalmerend en rustgevend hormoon dat zorgt voor herstel en balans.
De rol van progesteron in je cyclus
Na de eisprong stijgt het progesteronniveau snel. Dit zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies zich klaarmaakt voor innesteling van een bevruchte eicel. Wordt er geen zwangerschap gerealiseerd, dan daalt het progesteron weer en volgt je menstruatie. Deze tweede helft van je cyclus heet de luteale fase en wordt ook wel de ‘rustfase’ genoemd. Hier is progesteron verantwoordelijk voor het temmen van de opbouwende werking van oestrogeen, zodat je cyclus soepel verloopt.
Progesteron als tegenwicht voor oestrogeen
Oestrogeen en progesteron zijn beste partners die elkaar in balans houden. Oestrogeen stimuleert, activeert en bouwt op. Progesteron kalmeert, herstelt en zorgt voor rust. Wanneer progesteron ontbreekt of te laag is ten opzichte van oestrogeen, ontstaat er een verstoring die je kunt herkennen aan diverse klachten.
Wat merk je als je progesteron te laag is?
Een tekort aan progesteron komt veel voor, vooral vanaf je 35ste. Het kan leiden tot:
- Onregelmatige menstruaties
Door onvoldoende progesteron kan de cyclus verkorten of worden de menstruaties heftiger. - PMS-klachten
Prikkelbaarheid, stemmingswisselingen, spanning in de borsten en hoofdpijn horen vaak bij een progesterontekort. - Moeite met slapen
Progesteron werkt als een natuurlijk kalmerend middel, helpt je te ontspannen en bevordert een diepe slaap. - Vermoeidheid en stressgevoeligheid
Zonder voldoende progesteron ervaar je sneller stress en herstel je minder goed. - Verhoogde kans op oestrogeendominantie
Omdat progesteron het tegenovergestelde effect heeft van oestrogeen, kan een tekort zorgen voor klachten die je ook bij een teveel aan oestrogeen ziet.
Waarom daalt progesteron?
Er zijn verschillende redenen waarom je progesteron kan dalen:
- Leeftijd en perimenopauze
Tijdens de overgang neemt de progesteronproductie vaak al eerder af dan oestrogeen, waardoor de balans verstoord raakt. - Chronische stress
Stress zorgt voor een verhoogde productie van het stresshormoon cortisol. Omdat progesteron ook als bouwsteen dient voor cortisol, kan het bij langdurige stress ‘opgebruikt’ raken. - Onregelmatige leefstijl en slaaptekort
Slechte slaap en een onregelmatig ritme verstoren je hormoonhuishouding.
Hoe ondersteun je je progesteron?
Je kunt zelf veel doen om je progesteron in balans te houden:
- Stress verminderen
Door ontspanningsoefeningen, meditatie of wandelen in de natuur geef je je lichaam rust en voorkom je dat progesteron ‘opgebruikt’ wordt. - Voldoende slaap
Een vast slaapritme en goede slaapkwaliteit helpen je hormonen herstellen. - Voeding
Zorg voor een voedingspatroon rijk aan magnesium, zink, vitamine B6 en gezonde vetten. Deze voedingsstoffen zijn essentieel voor de aanmaak van progesteron. - Beweging
Regelmatige, niet te intensieve beweging helpt je hormoonbalans te ondersteunen. - Leversupport
Je lever breekt hormonen af, dus levergezondheid is cruciaal (zie ook de blog over de lever).
Wanneer is het slim om extra hulp te zoeken?
Als je last hebt van aanhoudende klachten zoals onregelmatige menstruatie, PMS, vermoeidheid of slaapproblemen, kan het verstandig zijn om je hormoonstatus te laten onderzoeken. Met een goede analyse kunnen we precies kijken waar je lichaam ondersteuning nodig heeft.
Soms kan natuurlijke suppletie of bio-identieke hormoontherapie een goede aanvulling zijn om je progesteron aan te vullen. Maar altijd in combinatie met leefstijlveranderingen voor het beste resultaat.
Tot slot
Progesteron is een essentieel hormoon dat je helpt in balans te blijven, vooral in de tweede helft van je cyclus en tijdens overgangsfases. Het is de rustgevende tegenhanger van het opbouwende oestrogeen, en samen zorgen ze voor een harmonieuze hormonale dans. Door goed voor jezelf te zorgen, stress te verminderen en te luisteren naar je lichaam, kun je je progesteron ondersteunen en daarmee je hormonale gezondheid een boost geven.
